.png?ph=89752c26b8)
Βασιλική Τζόκα σε α' πρόσωπο
Πόσες φορές δεν ευχηθήκαμε, όταν ήμασταν παιδιά, να γίνουμε αόρατοι: για να αποφύγουμε το σχολείο, για να ακούσουμε ό,τι λένε οι άλλοι χωρίς να μας δουν, για να κάνουμε φάρσες χωρίς τον φόβο να τιμωρηθούμε… Αν η επιθυμία μας πραγματοποιούνταν, μάλλον θα ζούσαμε την περιπέτεια του Τονίνο, του μικρού ήρωα ενός μεγάλου συγγραφέα, του Τζάνι Ροντάρι.
Μια φορά κι έναν καιρό, ένα μικρό αγόρι, ο Τονίνο, πήγε στο σχολείο χωρίς να ξέρει το μάθημα και φοβόταν μην τον πιάσει ο δάσκαλος αδιάβαστο.
«Αχ, και να μπορούσα να γίνω αόρατος…» έλεγε μέσα του.
Ο Τονίνο κατάφερε, με έναν μαγικό τρόπο, να γίνει αόρατος. Σύντομα όμως κατάλαβε ότι δεν μπορεί να παίξει με τους φίλους του, γιατί όλοι τον αγνοούσαν, με αποτέλεσμα να αισθάνεται μόνος. Ώσπου συναντά κάποιον που αισθάνεται το ίδιο μόνος, το ίδιο αόρατος όπως εκείνος, έναν ηλικιωμένο άντρα. Οι ηλικιωμένοι είναι οι αόρατοι άνθρωποι, είναι αυτοί που τους προσπερνάμε, που δεν τους βλέπουμε.
̶ Γιατί κλαις; τον ρώτησε ένας γεράκος, που απολάμβανε τον ήλιο καθισμένος σ’ ένα παγκάκι.
̶ Συγγνώμη, με βλέπετε; ρώτησε ο Τονίνο με λαχτάρα.
̶ Σε βλέπω, βέβαια. Σε βλέπω κάθε μέρα να πηγαινοέρχεσαι στο σχολείο.
– Εγώ, όμως, εσάς δε σας έχω δει ποτέ, παραδέχτηκε ο Τονίνο.
̶ Το ξέρω, απάντησε ο ηλικιωμένος κύριος. Εμένα κανείς δε με παίρνει είδηση. Έναν γέρο συνταξιούχο, ολομόναχο, για ποιο λόγο να τον κοιτάξουν τα παιδιά; Εγώ για σας είμαι στ’ αλήθεια ο αόρατος άνθρωπος.
Ένα παιδί και ένας ηλικιωμένος συναντώνται/συνυπάρχουν για να συνεχίσουν να είναι μαζί, ως το τέλος. Κλείνοντας το βιβλίο, το παιδί-αναγνώστης φαντάζεται ότι ο συμπαθής ηλικιωμένος άντρας της ιστορίας, που δεν έχει όνομα –υπό τη συνθήκη της ταύτισης, το παιδί θα μπορούσε να δει σε αυτό το πρόσωπο τον δικό του παππού–, συνεχίζει να είναι κοντά στον Τονίνο, να τον στηρίζει, να του χαμογελά, όπως και ο Τονίνο θα συνεχίσει να είναι κοντά στον ηλικιωμένο άντρα, να του προσφέρει τη βοήθεια και το χαμόγελό του, την αγκαλιά και το φιλί του. Άλλωστε, έτσι τελειώνει η ιστορία, με την επιβεβαίωση των ανθρώπινων συναισθημάτων και των αγαπητικών σχέσεων: την επαφή και το άγγιγμα. Αυτό το άγγιγμα, το χάδι που οφείλουμε στους μεγάλους ανθρώπους μαζί με τον αφειδή σεβασμό μας. Η παιδικότητα είναι χαρά, η νεότητα είναι ομορφιά και το γήρας μεγαλοσύνη.
Ο Τονίνο κοίταξε τον ηλικιωμένο κύριο που τον είχε σώσει.
Στεκόταν εκεί, όπως πάντα, και του χαμογελούσε.
Πριν φύγει, ο Τονίνο όρμησε στην αγκαλιά του και του έδωσε ένα πραγματικά μεγάλο φιλί.
Οι ηλικιωμένοι είναι οι αόρατοι άνθρωποι, είναι αυτοί που τους προσπερνάμε, που δεν τους βλέπουμε.
Υπάρχει, ωστόσο, και μία υποδόρια διάσταση στην απλή αυτή ιστορία του Ροντάρι. Διαβάζοντας το βιβλίο –εμείς, οι μεγαλύτεροι αναγνώστες– μπαίνουμε σε έναν νοερό κύκλο, με αφετηρία τα θρανία, για να καταλήξουμε στο σοφό αλλά συχνά παραγκωνισμένο γήρας. Ξεκινάμε μια μέρα για το σχολείο μαζί με τον Τονίνο, ενθυμούμενοι καλά την αθωότητα αλλά και τα άγχη της παιδικής μας ηλικίας, για να διανύσουμε μέσα σε λίγες σελίδες τον κύκλο της ζωής και να φτάσουμε σε μια άλλη ηλικία/και στην τρίτη ηλικία. Στη δική μου ενήλικη ανάγνωση, ο παππούς χωρίς όνομα μπορεί να είναι και ο ίδιος ο Τονίνο. Το παιδί που προϊόντος του χρόνου μεγαλώνει, όπως όλοι μας.
Για μία ακόμη φορά ο σπουδαίος Ροντάρι, με αυτή την ιστορία, η οποία αντιλαμβανόμαστε γιατί είναι από τις πιο δημοφιλείς του, οδηγεί τη σκέψη σε σημαντικά θέματα όπως η φιλία, η συμμετοχή, η αλληλεγγύη, αλλά και η μοναξιά κι η απομόνωση σε κάθε ηλικία. Όλοι μας συμφωνούμε ότι ο αποκλεισμός ατόμων ή ομάδων είναι παθογενές κοινωνικό σύμπτωμα. Στην επέκτασή του, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι ο παραγκωνισμός των ηλικιωμένων είναι ακρωτηριασμός που στερεί στην κοινωνία της συνύπαρξης τον προσδιοριστικό της ρόλο ως ολότητας. Επί της ουσίας, της αφαιρεί το δικαίωμα να είναι κοινωνία.
Ο αόρατος Τονίνο (Tonino l’invisibile, 1980) αξίζει να γίνει ορατός από μικρούς και μεγάλους. Είναι μια ευκαιρία μέσα στη δυσκολία. Είναι ένας τρόπος να ειπωθεί από τους μικρότερους στους μεγαλύτερους πόσο πολύτιμοι είναι στην αλυσίδα της ζωής.
Ο πολυβραβευμένος Αλεσάντρο Σάνα (Alessandro Sanna, 1975) ζωγράφισε με εξαιρετικό τρόπο την έκδοση. Η σουρεαλιστική προσέγγιση των φιγούρων, αυτό το μοναδικό άπλωμα των γραμμών που κάνει ανθρώπους κι αντικείμενα να βρίσκονται σε μια συνεχή ή αλματώδη κίνηση, η σύνθεση τεχνικών παράλληλα με την αφαίρεση –σχεδόν απουσία– περιβάλλοντος, ωθεί τον αναγνώστη να σταθεί σε κάθε σελίδα του βιβλίου και να φανταστεί, να προσθέσει, να συμπληρώσει. Για τον εικονογραφικό άθλο του Αλεσάντρο Σάνα σε τούτο το βιβλίο: το ταλέντο συνοδεία ευφυΐας αποτύπωσαν στο χαρτί έναν ήρωα αόρατο!
Η μετάφραση στα ελληνικά ανήκει στην πολύπειρη Άννα Παπασταύρου, μεταφράστρια εγνωσμένης αξίας, η οποία έδωσε νέα πνοή στον Ροντάρι, ακόμα και σε αυτή την περιοριστικά βραχεία φόρμα.
Τον Οκτώβριο συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση του Τζάνι Ροντάρι (Gianni Rodari, 1920-1980). Ο αόρατος Τονίνο είναι από τις πολύ αγαπημένες μου ιστορίες, γι’ αυτό και μόνο η κυκλοφορία της από τις Εκδόσεις Καλέντη είναι δώρο. Κλείνοντας είκοσι χρόνια θητείας στον κόσμο της εκδοτικής φροντίδας, κρατάω στα χέρια μου τον δικό μου Ροντάρι, τον Συγγραφέα που πάντα έδινε και συνεχίζει να δίνει στον αξιακό χάρτη του καθενός μας έναν προσανατολισμό στον κόσμο της ανθρωπιάς.
Ο αόρατος Τονίνο
Τζάνι Ροντάρι
μετάφραση: Άννα Παπασταύρου
εικονογράφηση: Αλεσάντρο Σάνα
Καλέντης
36 σελ.
ISBN 978-960-594-062-1
Τιμή €12,00
πηγή : diastixo.gr