Γιώτα Κούγιαλη σε α' πρόσωπο

2020-06-21 02:43

Έζησα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια στην παιδόπολη «Απόστολος Παύλος» της Λάρισας· τα σύρματα που έφραζαν το ίδρυμα τεμάχιζαν σε ρόμβους την εικόνα του έξω κόσμου. Είχα τάξει τότε στον εαυτό μου, όταν μεγαλώσω να γράψω ένα βιβλίο.

Πέρασαν δεκαπέντε χρόνια από το τελευταίο μου μυθιστόρημα, Ερώτων τραύλισμα (Εκδόσεις Καστανιώτη), μέχρι να τελειώσω το «ένα βιβλίο» που είχα υποσχεθεί στο εφτάχρονο παιδί που ήμουν τότε.

«Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;» ήταν η ερώτηση που πυροδότησε τη συγγραφή του μυθιστορήματος που ανέβαλλα μια ζωή. Βρισκόμασταν στην Αγριά, λίγα χιλιόμετρα έξω από τον Βόλο, στην πρώτη Πανελλήνια Συγκέντρωση Παιδοπολιτών. Τι έβλεπα εκείνο το βράδυ γύρω μου, πίσω από τις αγκαλιές, τα φιλιά και τα τραγούδια; Τι άλλο έβλεπε αυτός που μου έκανε την ερώτηση;

Αρχικά, ξεκίνησα τη γραφή σε πρώτο πρόσωπο ακολουθώντας πιστά τα γεγονότα, σύντομα όμως απέρριψα την ιδέα, δεν έβρισκα νόημα να βγάλω τη ζωή μου (όπως και άλλων παιδιών) στο σφυρί, ποιον θα ενδιέφερε άλλωστε κάτι τέτοιο. Μου πήρε καιρό να αποστασιοποιηθώ από τα γεγονότα, κυρίως από τα συναισθήματα που μου δημιουργούσαν οι αναμνήσεις από τη ζωή στο ίδρυμα και, ως ένα σημείο, από τον κοινωνικό στιγματισμό. Η μυθοπλασία, στην οποία κατέφυγα, απάλυνε τις αιχμηρές γωνίες των βιωμάτων μου, πρόσφερε την ανάσα της ανακούφισης μιας μεταμφίεσης, έδωσε στην αφήγηση την άπλα που χωρίζει το τρίτο πρόσωπο από το πρώτο.

Έχοντας άφθονη πρώτη ύλη από αληθινά γεγονότα και γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τη ζωή των ιδρυμάτων, έστησα ένα μυθιστόρημα που αναφέρεται στη ζωή των παιδιών σε Παιδοπόλεις κατά τη δεκαετία του ’60, καθώς και σε εκείνους που η ζωή τους ανατρέπεται και ζουν σε ειδικό καθεστώς είτε μέσα σε ένα ίδρυμα είτε μέσα στο ίδιο τους το σπίτι ως θύματα εκφοβισμού και βίας. Είναι, ίσως, το πρώτο μυθιστόρημα που αναφέρεται, κυρίως, σε Παιδόπολη θηλέων.

Το κείμενο του μυθιστορήματος εμβολίζεται με προφορικές ή γραπτές μαρτυρίες παιδιών Παιδοπόλεων, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η δική μου. Είναι μία μαρτυρία εκ των έσω.

Αφηγούμαι με αισιόδοξη ματιά και υφέρπον χιούμορ μία ιστορία δραματική, χωρίς μελοδραματισμούς, με συχνές ανατροπές. Μέσα από την αγωνιώδη προσπάθεια των ηρώων να επιβιώσουν και να βελτιώσουν τη ζωή τους, καταδεικνύονται τα λεπτά όρια της ταυτότητάς μας σε σχέση με το περιβάλλον όπου κινούμαστε. Το κείμενο του μυθιστορήματος εμβολίζεται με προφορικές ή γραπτές μαρτυρίες παιδιών Παιδοπόλεων, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η δική μου. Είναι μία μαρτυρία εκ των έσω. Η αρχική μου «οδηγία» σε όσες και όσους μου εμπιστεύτηκαν τις μαρτυρίες τους ήταν να γράψουν ή να μου αφηγηθούν αναμνήσεις τους. Με έκπληξη είδα ότι σχεδόν όλα τα κείμενα αναφέρονταν στην πρώτη μέρα της εισόδου των παιδιών στο ίδρυμα και αυτό που αναδυόταν ήταν ένα μεγάλο «γιατί», που απευθυνόταν κυρίως στη μάνα. Γιατί επέτρεψε η μάνα να συμβεί κάτι τέτοιο και με ποιο κριτήριο επέλεξε να φύγει από την οικογενειακή εστία το συγκεκριμένο παιδί. Έπειτα από παρακίνησή μου, κάποιες από αυτές άλλαξαν, με αποτέλεσμα να φωτιστούν και άλλες πλευρές της ιστορίας και να προκύψουν ανατροπές.

Στο κείμενο παρεμβάλλονται τίτλοι πρωτοσέλιδων εφημερίδων της εποχής. Έτσι, παράλληλα με την ιστορία, παρακολουθούμε σε αδρές γραμμές και τις πολιτικές και πολιτιστικές εξελίξεις στη χώρα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο τη δεκαετία του ’60.

Τα πολιτικά γεγονότα της ταραγμένης εκείνης περιόδου, παγκόσμια και εγχώρια, έφταναν στα αυτιά μας, επηρέαζαν τα παιχνίδια μας και τροφοδοτούσαν τις ανησυχίες και τα άγχη μας. Τι θα γινόταν, για παράδειγμα, ο κόσμος μετά τη δολοφονία του Κένεντι; Θα είχε για μας συνέπειες η διχοτόμηση της Κύπρου; Ήμασταν βασιλικό ίδρυμα· ποια θα ήταν η μοίρα μας, όταν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος έφυγε με την οικογένειά του άρον άρον, κυνηγημένος από την κυβέρνηση των συνταγματαρχών;

Στο μυθιστόρημα, ο Λάμπης παράτησε την οικογένειά του γιατί αγάπησε άλλη. Η Θεσσαλία, η γυναίκα του, πεθαίνει κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Τα παιδιά τους σκορπίζουν. H Αθηνά κλείνεται στην Παιδόπολη της Λάρισας, όπου ανάμεσα σε εκατοντάδες παιδιά αναζητεί την ταυτότητά της. Η Ευθαλία πηγαίνει στην Αθήνα όπου παντρεύεται τον Νίκο, έναν σύζυγο-δυνάστη. Προσπαθεί μάταια να απαλλαγεί από αυτόν. Ώσπου παίρνει τη μεγάλη απόφαση να τον δηλητηριάσει. Όλοι και όλα στροβιλίζονται στη δίνη της ζωής.

Μεταξύ άλλων, μου έχει μείνει και η εξής εικόνα από τα παιδικά μου χρόνια: Κάθομαι επάνω σε μια στοίβα ξύλα, πίσω από το Αναγνωστήριο. Σκέφτομαι τι θα κάνω άμα φύγω από την Παιδόπολη, τι θα γίνω άμα μεγαλώσω, πού θα βρίσκομαι. Θα θυμάμαι άραγε αυτό το κοριτσάκι με τις ανησυχίες του; Όταν τελείωσα το μυθιστόρημα, έσκασα ένα χαμόγελο και έκλεισα με νόημα το μάτι στο παιδάκι που ήμουν τότε.

 

Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;
Γιώτα Κούγιαλη
Εκδόσεις Καστανιώτη
432 σελ.
ISBN 978-960-03-6632-7
Τιμή €16,00

 

 

 

πηγή : diastixo.gr