Γιώργος Αναγνωστόπουλος: «Παγκόσμιος θόρυβος – 50 χρόνια heavy metal»

2018-07-12 17:05

Πριν από χρόνια, ένας Έλληνας προμότερ μουσικών συγκροτημάτων μού είχε πει σε συνέντευξή του: «Φέρνω δυο-τρεις μεγάλες metal μπάντες τον χρόνο για να καλύψω τα έξοδά μου – φως, νερό, τηλέφωνα, ενοίκια γραφείων και μισθούς εργαζομένων. Και φέρνω και καμιά δεκαριά rock μπάντες μήπως και βγάλω και γω κάτι».

Το heavy metal είναι ένα από τα σημαντικότερα, σε εμπορική αξία, παρακλάδια του rock με εκατομμύρια οπαδούς σε όλο τον κόσμο, με χιλιάδες ενεργές μπάντες (σε κάθε σημείο του πλανήτη) και αναρίθμητες ερασιτεχνικές ή επαγγελματικές ηχογραφήσεις, είτε στη φυσική μορφή των δίσκων (ψηφιακών ή βινυλίου), είτε στον αχανή διαδικτυακό χώρο.

Πέρα όμως από ένα μουσικό ιδίωμα με φανατικούς οπαδούς και μια τεράστια βιομηχανία να το υποστηρίζει (από ρουχισμό μέχρι διοργανώσεις φεστιβάλ κι από βιντεοκλίπ μέχρι μουσικό εξοπλισμό), το heavy metal είναι μια υποκουλτούρα η οποία διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά που έχουν περιγραφεί από κοινωνικούς επιστήμονες κι ορίζουν τη συγκεκριμένη έννοια.

Το metal σε 50 ενότητες

Ο Γιώργος Αναγνωστόπουλος, αρχιτέκτονας και graphic designer, διοργανωτής συναυλιών και δημοσιογράφος, με αφορμή τη συμπλήρωση μισού αιώνα από τον σχηματισμό των Black Sabbath στο Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας (1968), τους οποίους θεωρεί την αφετηρία του metal (με τις ρίζες της συγκεκριμένης μουσικής να χάνονται στο κοινό παρελθόν της rock μουσικής), παρουσιάζει ένα πρωτότυπο σε σύλληψη και όμορφο σε γραφιστικό σχεδιασμό βιβλίο. Χωρίζεται σε 50 ενότητες, για καθεμία από τις οποίες έχει γραφτεί ένα μικρό κείμενο κι έχουν γίνει οι ανάλογες εικονογραφήσεις, φτιαγμένες όλες στο χέρι από τον ίδιο τον συγγραφέα με τη μέθοδο dot drawing, η οποία αφήνει ένα καλαίσθητο εικαστικό αποτέλεσμα, απόλυτα ταιριαστό με τη συνολικότερη αισθητική του metal. Έτσι, το παρόν βιβλίο θα μπορούσε ταυτόχρονα να θεωρηθεί ένα ωραίο λεύκωμα heavy metal αισθητικής.

Στις 50 ενότητες του βιβλίου, ο συγγραφέας εξετάζει πτυχές της heavy metal μουσικής, οι οποίες δίνουν καθαρή εικόνα για το τι πραγματικά συμβαίνει στον συγκεκριμένο μουσικό χώρο και το ποιες είναι οι παγκόσμιες διαστάσεις του. Δεν πρόκειται για χρονολογική εξιστόρηση της εμφάνισης κι ανάπτυξης του metal, δεν αναλύονται υποκατηγορίες του είδους, δεν υπάρχουν συνεντεύξεις καλλιτεχνών ούτε κοινωνικές ή μουσικολογικές αναλύσεις.

Εξετάζεται όμως το metal σε σχέση π.χ. με την εκπαίδευση, τον κινηματογράφο και την ενδυματολογία, παρουσιάζονται οι σχέσεις του με άλλα είδη μουσικής, οι επιρροές που δέχτηκε ή άσκησε το ίδιο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα κεφάλαια όπου εξετάζεται η παρουσία του metal σε μη δυτικές κοινωνίες, όπως οι μουσουλμανικές/αραβικές. Εκεί, το ιδίωμα αν και βρίσκεται αντιμέτωπο με τον θρησκευτικό φανατισμό των θεοκρατικών καθεστώτων, εντούτοις καταφέρνει να επιβιώνει σε τελείως διαφορετικές κλίμακες και πολύ διαφορετικό προσανατολισμό από αυτόν του δυτικού metal. Από την άλλη, εξετάζεται και το στρατευμένο «χριστιανικό» metal. Ναι, υπάρχει και τέτοιο.

Χωρίζεται σε 50 ενότητες, για καθεμία από τις οποίες έχει γραφτεί ένα μικρό κείμενο κι έχουν γίνει οι ανάλογες εικονογραφήσεις, φτιαγμένες όλες στο χέρι από τον ίδιο τον συγγραφέα με τη μέθοδο dot drawing, η οποία αφήνει ένα καλαίσθητο εικαστικό αποτέλεσμα, απόλυτα ταιριαστό με τη συνολικότερη αισθητική του metal. Έτσι, το παρόν βιβλίο θα μπορούσε ταυτόχρονα να θεωρηθεί ένα ωραίο λεύκωμα heavy metal αισθητικής.

Οι «καυτές πατάτες» του metal

Φυσικά, από ένα τέτοιο βιβλίο δεν θα μπορούσε να λείπει και η κλασική περί metal θεματολογία: τα ναρκωτικά, η θέση των γυναικών στη μουσική, τα προκλητικά εξώφυλλα/ονόματα/στίχοι, οι συναυλιακοί χώροι, τα μουσικά περιοδικά και fanzines του είδους, κ.ά.

Για τον μη μυημένο αναγνώστη, τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια του βιβλίου, έργου που μπορεί να αποτελέσει ένα είδος εισαγωγής στον κόσμο του metal, είναι εκείνα που ασχολούνται με τα κορυφαία προβλήματα που απασχόλησαν τα προηγούμενα χρόνια το metal παγκοσμίως.

Ο σατανισμός (αναλύεται στο 13ο κεφάλαιο), η άλωση μέρους του metal από τις ακροδεξιές και φιλοναζιστικές αντιλήψεις, ο μεγάλος κύκλος αίματος και βίας που άνοιξε στη Νορβηγία πριν από 25 χρόνια από μέλη της τοπικής black metal σκηνής, η επίδραση του metal στις προεφηβικές και εφηβικές ηλικίες, οι αιτιάσεις ακραίων συντηρητικών κύκλων ότι το metal εκτρέπει προς τη βία, την αυτοκτονία και την εν γένει αντικοινωνική συμπεριφορά, παρουσιάζονται σε μικρά κείμενα.

Είναι σαφής η θέληση του συγγραφέα να απαλλάξει το metal από τις πολλές, συχνά υστερικές, κατηγορίες που το βαραίνουν, όπως επίσης είναι αξιέπαινη η προσπάθειά του να το αναδείξει ως μια εναλλακτική στην καθεστηκυία δισκογραφική βιομηχανία μουσική πρόταση, υπερτονίζοντας π.χ. τη δυναμική των κοινωνικών δεσμών που αναπτύσσονται στο εσωτερικό των διαφόρων φυλών του. Το αν πείθει είναι κάτι που θα αποφασίσει ο κάθε αναγνώστης ξεχωριστά – προϋπόθεση όμως, εκτός από την ανάγνωση του παρόντος, είναι η γνωριμία με τη metal μουσική· στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται μια ενδεικτική δισκογραφία.

Υπάρχουν και μεταλλάδες που αντιστέκονται

Είναι αλήθεια ότι παραμένει ερωτηματικό μέχρι και τις μέρες μας το αν και κατά πόσο η συγκεκριμένη μουσική λειτούργησε ως κάτι περισσότερο από ένα ακραίο ιδίωμα του rock, ως κάτι σημαντικότερο από ένα εξωφρενικό attitude ενάντια στην απόλυτη ενσωμάτωση του rock στα γρανάζια της καπιταλιστικής δισκογραφικής αγοράς μετά τη δεκαετία του 1960.

Οι πιστοί του metal ισχυρίζονται ότι, τουλάχιστον στις μέρες μας, ένα μεγάλο κομμάτι της αυθεντικής metal μουσικής είναι απέναντι σε κάθε είδους εξουσία, στηρίζοντας υγιείς εναλλακτικές μορφές υποκουλτούρας και εξυφαίνοντας ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ των νέων παιδιών που εντάσσονται σε αυτή. Πράγματι, αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό, γι’ αυτό και συναντάμε πλέον καθαρόαιμα metal σχήματα σε αντιρατσιστικές συναυλίες, γι’ αυτό και (ορισμένες) metal μπάντες στηρίζουν ιδεολογικοπολιτικά ακροαριστερές και ελευθεριακές πολιτιστικές/φεστιβαλικές εκδηλώσεις.

Πρόκειται όμως για μια μικρή μειοψηφία, που έχει μπολιαστεί με τις αρχές και τις αξίες του punk (εδώ η αντίσταση στο κατεστημένο είναι ίδιον του μουσικού ιδιώματος), μειοψηφία η οποία δεν ξέρω αν βγάζει ασπροπρόσωπη μια ολόκληρη μουσική σκηνή που, σε γενικές γραμμές, δεν είναι ιδιαίτερα φιλική με τον κοινωνικό προβληματισμό κι έχει μάλλον αλλεργία στην αντίσταση.

 

Παγκόσμιος θόρυβος – 50 χρόνια heavy metal
Γιώργος Αναγνωστόπουλος
Δίαυλος
240 σελ.
ISBN 978-960-531-405-7
Τιμή €21,20

 

 

πηγή : diastixo.gr