«Επτά Ελληνίδες ποιήτριες» κριτική της Ελένης Χωρεάνθη

2016-04-14 16:39

Δυναμικές, πολλά υποσχόμενες οι σύγχρονες Ελληνίδες ποιήτριες υψώνουν τη φωνή τους ενάντια στην εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, στη βία, επισημαίνοντας τη μοναξιά που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος, αλλά και υπερασπιζόμενες το δικαίωμα κάθε ανθρώπου στη ζωή, την ελευθερία, την ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων· το δικαίωμα στη διαχείριση του εαυτού μας, το δικαίωμα στην απολαβή των αγαθών της γης, στον έρωτα, στη μόρφωση, στην πολιτική. Από τη δική της σκοπιά η κάθε μία, ανάλογα με τα βιώματα και την οπτική της, δίνει τη δική της μάχη. Κι ανοίγει ένα παράθυρο προς τη μεριά του ήλιου να μπει φως στη ζωή της και στη ζωή των πανανθρώπων.

Πέρα από αναμενόμενες, αιτιολογημένες υπαρκτές διαφορές στην αντιμετώπιση και διαχείριση των προβλημάτων του σύγχρονου κόσμου και των προσωπικών θεμάτων ποιητικά, υπάρχει σαφής προσανατολισμός, κοινός παρονομαστής, κοινή συνισταμένη: ο άνθρωπος και η μοίρα του, το Αύριο του κόσμου. Γενικότερα, η σύγχρονη ποίηση έχει βγει από παλαιά έωλα μορφώματα, έχει βγει από τον ερμητισμό και τα προσωπικά, αφήνοντας στο περιθώριο ερωτικά και αισθηματικά παραληρήματα που οι παλιότερες γενιές αναλώνονταν σε κούφια ερωτόλογα, και ασχολείται με ουσιαστικά θέματα.

Δεν είναι διόλου περίεργο που υπάρχει μεγάλη και ποιοτική ποιητική παραγωγή τα τελευταία χρόνια. Είναι ένας τρόπος υπαρξιακής αντίστασης σε καιρούς ηθικής και πολιτικής, κυρίως, παρακμής, μεγάλης οικονομικής κρίσης και πρωτοφανούς δοκιμασίας συνειδήσεων και αντοχής των αξιών να ανθεί και η γυναικεία ποίηση.  Όπως δεν είναι λόγος επαρκής ότι μπορεί καθένας να πληρώσει ένα ποσόν, προκειμένου να δει το όνειρό του πραγματικότητα, χωρίς οικονομικό όφελος. Ούτε για να προβληθεί το όνομά του.

Ο πραγματικός λόγος είναι η μοναχικότητα του ατόμου που κατά κάποιον τρόπο έχει επιβληθεί, η αγωνία που τρώει τα σωθικά, η ανάγκη για επικοινωνία, για καταγγελία, για δημοσιοποίηση σοβαρών προβληματισμών. Είναι η βαθύτερη ανάγκη του ατόμου να εκτεθεί στο κοινό, να ενώσει τη φωνή του, να προβάλει τα συναισθήματά του με των πολλών ενάντια στην αλλοτρίωση, ενάντια στην καταπάτηση των δικαιωμάτων, στην ηθική και την άλλη καθημερινή ρύπανση του περιβάλλοντος.

Όσο περνούν τα χρόνια, όλο και περισσότερες Ελληνίδες ποιήτριες κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο χώρο της λογοτεχνίας γιατί τολμούν να «εκτεθούν», γιατί έχουν λόγο. Γιατί τολμούν να μιλήσουν, γιατί έχουν φωνή. Οι παλιότερες Ελληνίδες ποιήτριες μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού κι εκείνες δακτυλοδεικτούμενες ήταν, όπως και κάθε γυναίκα που τολμούσε να αναμετρηθεί με το ανδρικό κατεστημένο. Σήμερα, αν κρίνουμε από τις ποιητικές συλλογές που εκδίδονται, τα ποσοστά είναι πολύ διαφορετικά τόσο σε αριθμό όσο και σε ποιότητα και δυναμική. Οι Ελληνίδες δημιουργοί έχουν βγει από το καβούκι τους και πολεμούν το όποιο κατεστημένο με όλα τα μέσα και με τον ποιητικό, ποιοτικό, ουσιαστικό λόγο τους, στο σύνολό τους.

Λόγω πολλών ποιητριών, η αναφορά σε καθεμία είναι ενδεικτική και αδρομερής. Και  η σειρά αλφαβητική.

 

Μαρία Αρχιμανδρίτη: «Η μοναξιά της καμπύλης»
Η νεαρή ποιήτρια Μαρία Αρχιμανδρίτη με την πρώτη της ποιητική συλλογή σπάει δυναμικά τη «μοναξιά της καμπύλης» αποφασισμένη να κατακτήσει το σύμπαν γεωμετρώντας τον χρόνο/ χώρο, μετρώντας «τις ρωγμές» και «τις παραλλήλους/ που στολίζουν» το πρόσωπο της μέρας, θωρώντας το στο «καθρέφτισμα» του νερού. Στα τριάντα εφτά ποιήματα της συλλογής αποτυπώνει ό, τι την προβληματίζει και τη συγκινεί με έναν ρέοντα σχεδόν ανεξέλεγκτο αυθορμητισμό στα πρώτα ποιήματα:

«…Σου πέρασαν τις χειροπέδες.
Βόγκηξες από τον πόνο
καθώς τα κόκαλα,
σε μια απέλπιδα προσπάθεια
να σε δικαιώσουν,
απέρριπταν όλο και πιο
πολύ τον εγωισμό των πραγμάτων…» (Κύφωση)

Η τολμηρή εκφραστική της ευχέρεια την οδηγεί ενίοτε σε εύκολα ποιητικά μορφώματα με έντονες παρομοιώσεις, που όσο εντυπωσιακές κι αν φαίνονται, είναι «έπεα πτερόεντα»:

«Τρεις τελείες,
ή μία ακολουθεί την άλλη.
Όλες σκυφτές, ταπεινωμένες.
Η μια κοιτά την πλάτη της άλλης,
όλες έκπληκτες, ξαφνιασμένες.
Δεν περίμεναν το τέλος
τόσο γρήγορα, τόσο αιφνίδια.
Κι ήταν τόσο όμορφες οι λέξεις.
 Μια απ’ αυτές ήταν «ελπίδα».
Τι χαρά, θυμούνται με δάκρυα στα μάτια,
τι έμφαση, ο τόνος και η ουσία.

[…] Όλες σιωπηλές,  συρρικνωμένες.
[…] Όχι μοιρολόι. «Ποτέ», φωνάζουν
Και τραβούν τα μαλλιά τους» […] (Θαυμαστικά)

Η γεωμετρία των αισθημάτων εκφρασμένη ποιητικά με σημεία στίξης· με σύμβολα συμβατά με την πραγματικότητα άλλοτε και ενίοτε ασύμβατα, η θαρραλέα ποιήτρια μετεωρίζεται στο νεφελώδες κενό της αγρύπνιας, ενώ στον «απόηχο του νυχτερινού παζαριού, αναδύεται από την ηρωική πτώση και «μετράει ρωγμές» στο βλέμμα του άλλου: «Μια κατάθεση στο μέρος της καρδιάς» […]».

Με σταματούν τα «Δυο βήματα μπροστά» και νιώθω ευχάριστα γιατί εδώ υπάρχει στέρεα ποίηση, υπάρχει ουσία, μιλούν οι λέξεις με τον αυθορμητισμό και την ειλικρίνεια της αισθαντικής γυναίκας, τον λόγο έχει η καρδιά, το συναίσθημα, η ποίηση:

Δεν έπαψα να μιλώ με τις σκιές,
τη φωνή μου χαμήλωσα, δεν θέλω να σε τρομάξω.
Είναι που τις νύχτες, όταν κοιμάσαι,
στο σώμα σου χαράζω προσευχές.
Δεν έπαψα ποτέ να βλέπω τις σιωπές.
[…] Δεν έπαψα ποτέ ξόρκια αγάπης να ψιθυρίζω […]

Η Μαρία Αρχιμανδρίτη με τη «Μοναξιά της καμπύλης» κάνει αισθητή την παρουσία της στο χώρο της ποίησης πέρα από τα αναπόφευκτα «σημεία στίξης». 

Η μοναξιά της καμπύλης
Μαρία Θ. Αρχιμανδρίτη
Κέδρος
64 σελ.
ISBN 978-960-04-4598-5
Τιμή € 9,50
Βρείτε το εδώ.

 

Στέλλα Γεωργιάδου: «Αμφίβια εγώ»
Από το πρώτο ποίημα της συλλογής γίνεται αντιληπτό πως η Στέλλα Γεωργιάδου γράφει ποίηση, πως έχει μέσα της τον ρυθμό και την αρμονία που χρειάζεται ένα κείμενο για να θεωρείται ποιητικό και τη στιλπνότητα για να είναι ποίημα. Ξέρει να σταματάει και να παίρνει ανάσες σε καίρια σημεία. Όσο και να φαίνεται περίεργο, το ποίημα χρειάζεται τον ρυθμό, η λαλιά μας έχει την εγγενή προσωδία. Γι’ αυτό μας αρέσουν τα τραγούδια και οι χοροί και γράφουμε τραγούδια. Και χαίρομαι που η σύγχρονη γυναικεία ποίηση, στο σύνολό της, είναι αρκετά ως πολύ ενδιαφέρουσα.

Ήδη, ο τίτλος της συλλογής και του πρώτου ποιήματος, «Αμφίβια εγώ», δυο λέξεις, ένα περιεκτικό, φορτισμένο επίθετο και η προσωπική αντωνυμία πρώτου προσώπου, με τη λιτή, δωρική, κοφτή διατύπωση επιβάλλεται με έναν καταλυτικό δυναμισμό που συνοδεύεται από καυστική ειρωνεία:

Ανέγερση νέων υπερπολυτελών αισθημάτων
Η θέα σας διακόπτεται προσωρινά
[…]
Άμορφη και φιλόστοργη βιοτική ανάγκη
η στροφή κατεύθυνσης
προς την ανατολή των παραισθήσεων
Σοφός ο κοινός παρονομαστής
Του κλητού και του μοιραίου

Δεν υπάρχουν σημεία στίξης παρά σε σπάνιες περιπτώσεις. Ο ρυθμός και η πυκνότητα του νοήματος καθορίζουν και τα σημεία στίξης και καθιστούν την παρουσία τους περιττή. Εκείνο, ωστόσο, που έχει σημασία είναι η αρχιτεκτονική των αισθημάτων, της εκφοράς του λόγου, της δομής του στίχου. Από την «Άρνηση»:

Καμιά συγγνώμη δεν ήταν τόσο ύπουλη
όσο η ειλικρινής σου μεταμέλεια
[…]
Να φύγεις! Είχα πολλή αγάπη μέσα μου
μα πέτρωσε
στης απουσίας σου το μεσουράνημα
και με συνθλίβει
Οι αποφάσεις κόπιασαν πολύ
για να ‘ρθουν ως την πόρτα μου   
Σκληρός ο ναύλος

Η ποίηση της Στέλλας Γεωργιάδου δεν χρειάζεται υποστυλώματα, δεν έχει ανάγκη από διαπιστευτήρια γνησιότητας. Είναι τόσο ώριμη, τόσο καθηλωτική, τόσο ανθεκτική, όσο αμφίβια για να αντέχει σε όλους τους καιρούς και σε όλα τα περιβάλλοντα. Και με τα ελάχιστα δείγματα γραφής που παρουσιάζονται εδώ μπορεί καθένας να αντιληφθεί ότι υπάρχει ποίηση ουσιαστική απορρέουσα από κοινωνική ευαισθησία, υπάρχει έντονος προβληματισμός, κριτική θεώρηση των πάντων:

Αυτός ο τόπος για να πούμε την αλήθεια
με μεγάλωσε εν αιθρία
Σε σμίκρυνση ό, τι ποθεί  ένα παιδί το μπόρεσα
Μα ήρθαν χρόνια αλλιώτικα
κι έπεσε  πάνω μου το βουητό των μελισσών
Εξόριστη κατέρχομαι στον ίδιο τόπο
[…]
Ζοφερό το μέλλον κραυγάζει
στα συντρίμμια της συνείδησης
ελέω κινδύνων
[…]
Και ω διανοούμενοι
αραγμένοι στις επίγειες  πολυθρόνες σας
θέα Ακρόπολη  (Παράδεισος στην αγχόνη)

Λόγος ευθύς, καταγγελτικός, συντεταγμένος, ώριμος, μετουσιωμένος σε ποίηση. Και δεν διστάζει να πει με απόλυτη ειλικρίνεια, με ειρωνεία και ευθαρσώς:

Δι’ ευχών και σήμερον
εξέπνευσεν η μέρα του ανθρώπου
καταδιώκοντας το υφέρπον
εντέχνως εξοικίζοντάς το
πέραν των συναισθηματικών ορίων του

Νοησιαρχία
απεφάνθη ο δειλός
ο δόκιμος τρόπος του ζην
και παρέθεσε την καρδιά του
για δείπνο

Δι’ ευχών κι απωλέσθη
ο άνθρωπος (Δι’ ευχών)

Αμφίβια εγώ
Στέλλα Γεωργιάδου
Γαβριηλίδης
62 σελ.
ISBN 978-960-576-387-9
Τιμή € 8,48
Βρείτε το εδώ.

 

Γεωργία Κολοβελώνη: «Μελάνι στον ουρανίσκο»
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι «ένα έργο τέχνης είναι άξιο, μονάχα αν ξεπηδάει από μιαν ανάγκη», ο λαός το λέει απλά: « η σφίξη βγάνει λάδι», όπως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε κανένα ποίημα δεν υπάρχουν σημεία στίξης, ούτε μία τελεία πουθενά. Με μοναδική εξαίρεση τα «ΟΝΕΙΡΑ», το τρίτο από το τέλος πεντάστροφο που δίνει σε διαφορετική μορφή. Ένα ποίημα τρομερό, «μαύρη μελάνη – που ρέει στις κόρες των ματιών» του κόσμου. Επίσης δεν υπάρχει πουθενά κεφαλαίο γράμμα, εκτός από τους τίτλους και ελάχιστα κύρια ονόματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία καμιά ότι η γραφή της Γεωργίας Κολοβελώνη παρουσιάζει μια ιδιομορφία. Με προβληματίζει σοβαρά το γεγονός αυτό, καθώς και ο ίδιος ο τίτλος, Μελάνι στον ουρανίσκο. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι δεν είναι τυχαίο. 

Δεν έχει μόνο στον ουρανίσκο μελάνι η Γεωργία Κολοβελώνη, αλλά όλη της η ποίηση είναι γραμμένη με σκούρο μελάνι. Ένα μελανό φάσμα φαίνεται να καλύπτει το πεδίο ορατότητας της ποιήτριας και μέσα από αυτό θεωρεί τον κόσμο και «ντύνει» τα έργα των ημερών της. Δεν βλέπει, θαρρείς, προς το μέλλον, αλλά αρχίζει  με το βλέμμα στραμμένο προς τα πίσω:

αύριο δεν είναι ποτέ μια άλλη μέρα
αύριο είναι πάντα χτες

οι φίλοι έχουν όλοι φύγει
μια ορχήστρα αόρατη παίζει
σε σάλα αδειανή το βαλς
μιας ζωής σπαταλημένης σε ξένες οφειλές
πυκνή σιωπή επικάθηται στα έπιπλα
στο πάτωμα ίχνη από παλιά ναυάγια
φτερά από καπέλα εποχής
μια πέρλα ανάμνηση από λαιμό λευκό
που αγαπήθηκε πολύ

ασπρόμαυρα ενσταντανέ βουβής ταινίας

κι εμείς θεατές  σε χρόνο νεκρό
κοιτάμε βουβοί την οθόνη
πριν μείνουμε μόνοι και πέσουν
οι τίτλοι του τέλους. (ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ)

Μέσα σε δέκα έξι στίχους ζωγραφεί απλά, με σιγουριά περπατώντας πάνω στα ερείπια ενός σαραβαλιασμένου κόσμου, με μελανά χρώματα και καθημερινές λέξεις, κατανοητές την εικόνα της ερήμωσης που αφήνει πίσω του το ατελείωτο ΧΤΕΣ. Οι φράσεις που χρησιμοποιώ δεν είναι τυχαίες. Αν σταχυολογούσα στίχους, θα είχα πάλι την ίδια άποψη:

οι νεκροί μου ζουν
στη φορμόλη
[…] εφευρίσκουν τρόπους αυτοί
[…] πιο κει η ζωή έχει γεύση φύλλου
που σαπίζει στο χώμα (ΣΧΕΔΟΝ ΖΩΗ)

Ωστόσο, ενώ συχνά παραπέμπει στον Καρυωτάκη και ο λόγος της αφήνει, εκτός από μελάνι, γεύση αλόης στον ουρανίσκο, δεν είναι καταθλιπτικός, δεν σημαίνει παραίτηση, απελπισία, αλλά επισήμανση. Δίνει την εικόνα μιας ζωής σακατεμένης που έχει καταντήσει παρανάλωμα  από τα κάθε λογής «ντεσιμπέλ σε λαβύρινθο πόνο». Κι ο ποιητής τι κάνει; Αναζητά το νόημα της ζωής όπως η ίδια:

ακροπατώντας στη σελίδα
έψαχνα
τα κρυφά νοήματα μιας συνουσίας
φωνηέντων
[…] ο ποιητής
με χαμόγελο λεπίδι στα μάτια
στάθηκε στο ραγισμένο κάδρο
του μεσημεριού
και έκοψε στα δύο
τη μέρα

στο μεταξύ η επιθυμία
τρεφότανε από τη σάρκα της (ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ)

Η ζωή τραβάει τον δρόμο της. Η πορεία των πραγμάτων ορίζεται από τις συντεταγμένες καιρών δύσβατων. Η ποιήτρια νιώθει πως είναι δέσμια των συνθηκών, υποχρεωμένη να δεχτεί μια πραγματικότητα επιβεβλημένη:

ύπαρξη αδικαίωτη
[…] το μη αγεωμέτρητη
δίχως πυξίδα
δεν είναι η ποίηση που επιτάσσει τη φυγή
μήτε η ζωή που κρύβεις μες στις λέξεις
είναι που θέλεις να  ΄σαι ποιητής
σε κόσμο ανυπεράσπιστο
που όλο το μελάνι το χρωστάει
του θανάτου (ΠΑΡΑΔΟΧΗ)

Έχει πολλή δύναμη μέσα της ετούτη η ποίηση των μελανών εικόνων. Πολλή ουσία και νοήματα. Ο χρόνος λίγος και ο χώρος. Ψάχνοντας στα συντρίμμια να βρω μια χαραμάδα, ώσπου να βρω διέξοδο για λίγο φως ταξίδεψα μαζί με την ποιήτρια πάνω:

σε μια κουκκίδα
[…] αψηφώντας τη βαρύτητα των φαινομένων
[…] με γνωστούς  συνοδοιπόρους
[…] όλοι πασχίζουνε τον θάνατο να διώξουν μακριά
που τόσο απειλητικά τους αγκαλιάζει

ταξιδεύω σε μια κουκκίδα
και ετοιμάζομαι να γεννηθώ στο φως (ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ)

Επέλεξα να σταματήσω εδώ. Γιατί η ποιήτρια Γεωργία Κολοβελώνη έχει μέλλον και μάλιστα μέλλον ποιητικό κι ας ζωγραφεί με χρώματα μελανά τον κόσμο αυτόν των συντριμμάτων. Μέσα από κει θα βγει νέα ζωή, ο καινούργιος χρόνος και για την ποίηση, που ακόμα ψάχνει τον δρόμο που είχε χάσει. Έχει μια δυνατή γραφή, οι στίχοι στιβαροί στη λιτότητά τους καθηλωτικοί, πέφτουν στύλοι δωρικοί όπως σε περιστύλιο αρχαίου ναού.  

Μελάνι στον ουρανίσκο
Γεωργία Κολοβελώνη
Μελάνι
50 σελ.
ISBN 978-960-591-012-9
Τιμή € 9,00
Βρείτε το εδώ.

 

Κέλλυ Μαλαμάτου: «Σημεία ρήξης»
Οπωσδήποτε, ένα ολοκληρωμένο έργο, είτε ποιητικό είναι είτε πεζό, αποκαλύπτει τον εσωτερικευμένο κόσμο του δημιουργού του, συνήθως ένα μικρό ή μεγάλο δράμα από εκείνα που συμβαίνουν καθημερινά στη ζωή των ανθρώπων. Σημασία έχει πόσο διαχειρίσιμο είναι και πώς ο καθένας το διαχειρίζεται. Πώς στήνει το σκηνικό, πώς μοιράζει τους ρόλους, πώς επιλέγει τα πρόσωπα, κυρίως ποια μέσα έκφρασης διαθέτει και πώς κατευθύνει τη δράση ώστε η έκβαση να είναι αίσια, σύμφωνα με τον ορισμό της τραγωδίας, λυτρωτική για τον αναγνώστη που είναι και δυνάμει θεατής και μέτοχος των δρώμενων στις σελίδες ενός βιβλίου, με το οποίο ο ποιητής εκθέτει δημόσια μια υπόθεση.

Η ποιητική συλλογή Σημεία ρήξης της Κέλλυ Μαλαμάτου είναι η δεύτερη. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι με ωραίο εξώφυλλο που κοσμεί, διόλου τυχαία, το εμβληματικό έργο του Γιώργου Ηλιάδη, Χρωματίζοντας τα κομμένα όνειρα, Λάδι σε καμβά. Η Κέλλυ Μαλαμάτου έχει να διαχειριστεί, να μετουσιώσει σε ποίηση το ατομικό, αλλά και το καθολικό δράμα, τους καθημερινούς κοινωνικούς προβληματισμούς της με ένα πρόσωπο συνήθως, αλλά κάποτε με κοινό. Ευθύς εξαρχής χτίζει «επί ερειπίων» με τα δικά της διαθέσιμα υλικά και τον δικό της τρόπο γραφής. Παρατίθενται ενδεικτικά στίχοι από το πρώτο ποίημα:

[…] Από παιδί βλέπεις αγαπούσε τα ερείπια
Ίσως, γιατί του έδιναν τη δυνατότητα
να φαντάζεται ή να ανασκευάζει
Ίσως, γιατί αυτά του μάθαιναν την καταστροφή

Σήμερα κάθεται ανάμεσα
σε σπασμένα δίκτυα
θρυμματισμένους λαούς
διαρρηγμένες αμοιβές
διάτρητα όνειρα

[…] Γι’ αυτό αναρωτιέται μοναχά
τι είναι πιο επώδυνο
Το σπάσιμο ή η συγκόλληση
Ο πόνος άραγε ή η επιδιόρθωσή του
[…] Όπως αυτή η κολόνα δωρικού ρυθμού μιας χώρας
που γέρνει  (ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΡΕΙΠΙΩΝ)    

Έχει έναν ιδιαίτερο κώδικα εκφραστικής συμπεριφοράς, έναν αυθαίρετο τρόπο να συνταιριάζει πράγματα αταίριαστα, ηχηρές λέξεις, επαναλήψεις στίχων, έννοιες που ενίοτε δεν εκφράζουν συγκεκριμένο νόημα και δεν «επικοινωνούν» μεταξύ τους:

Πλημμύρισε, αγάπη μου, ο χρόνος
Υπερχείλισε η στάθμη του ίδιου
της ψεύτικης ασφάλειας ή της μόνωσης
Νερό μπήκε στην ψυχή σου
σαν να ανοίξαν
–υπάρχουν άραγε–
σωλήνες του Αιόλου (ΠΕΡΙ ΥΔΑΤΩΝ ΜΟΝΟ)

Δίνει την εντύπωση πως είναι εγκλωβισμένη σε ποιητικά σχήματα, πως βρίσκεται μπερδεμένη ανάμεσα στο σημαίνον και το σημαινόμενο, στο πραγματικό και στο σύμβολο, στο αφηρημένο, πως ψάχνει τον δρόμο και τον προσανατολισμό της:

Η πόρτα του σπιτιού μας
είχε ανέκαθεν μια τρύπα
Κάθε φορά που άνοιγες την πόρτα
έβλεπες τον γκρεμό
Κάθε φορά που την έκλεινες
έβλεπες τον κόσμο

[…] Από κει έμπαινε τις νύχτες μεθυσμένη
μια αέναη αντίφαση
Από κει θα βγει κάποιο ωραίο πρωινό
δικό σου ένα κατάλευκο άλογο (ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΥΠΑ)

Παρουσιάζοντας καινούριες αξιόλογες φωνές, νέες στον χώρο Ελληνίδες ποιήτριες, συγκεκριμένα, κάνω κάποιες επισημάνσεις που θεωρώ αναγκαίες και εποικοδομητικές ή διατηρώντας ενίοτε επιφυλάξεις. Όσον αφορά την παρούσα ποιητική προσφορά της Κ. Μαλαμάτου, ιδού μερικοί χαρακτηριστικοί στίχοι από δύο απλά, λιτά, καλοδουλεμένα τεχνικά και νοηματισμένα ποιήματά της:

Το παράξενο
με τους παλιούς εκείνους και δυνατούς έρωτες
είναι πως δύο σώματα άλλοτε τόσο ενωμένα
δύο βλέμματα τόσο συνδεδεμένα
περνούν το ένα δίπλα απ’ το άλλο φευγαλέα
όπως τα πεσμένα φύλλα του φθινοπώρου
που άξαφνα για λίγο τα φέρνει κοντά ο αέρας  (ΠΑΛΙΟΙ ΕΡΩΤΕΣ)

[…] Να το θυμάσαι, αγάπη μου
Έτσι ήσυχα, σχεδόν υπόκωφα
ή το πολύ πολύ με συνοδεία γλάρων
φτάνουν σε μας
κατόπιν τόσων ρήξεων
οι εκάστοτε ωραίες ελεύσεις (Η ΕΛΕΥΣΗ)

Σημεία ρήξης
Κέλλυ Μαλαμάτου
Μελάνι
70 σελ.
ISBN 978-960-591-016-7
Τιμή € 9,50
Βρείτε το εδώ.

 

Μαρία Σκουρολιάκου: «Χρώμα Αύριο»
Η Μαρία Σκουρολιάκου κινείται με γνώριμους και δοκιμασμένους ποιητικούς ρυθμούς. Εκφράζει απλά, με ειλικρίνεια, ενάργεια και σωστά ελληνικά τον πλούτο των συναισθημάτων της μετουσιώνοντας τους προβληματισμούς της σε ποίηση με το βλέμμα στραμμένο στο Μέλλον, εστιάζει το ενδιαφέρον της στου μέλλοντος το χρώμα:

Μίλησε ποιητή.
Μη σε σωπαίνει ο ήχος της κραυγής
μήτε το κρώξιμο της νύχτας
και του φιδιού το σύρσιμο γύρω από τ’ αυγό του.

Αγάπα ποιητή.
Σφίξε τις λέξεις, ξέπλυνε το αίμα της πληγής.
Το βογγητό του άλλου σώσε.
Σώμα
Στην ερημιά και στον καημό διαμελισμένο.

Πολέμα ποιητή.
Μη φυλακίζεσαι στο ψέμα του καιρού,
στο θάμπωμα της λήθης.
Άκου τ’ αηδόνι, που έρχεται απ’ τη γη
και στην καρδιά της πλάσης κλαίει.

Αγρύπνα ποιητή.
Όπως το νυχτολούλουδο.
Ο ήλιος όπως χρυσορρόης πέφτει
και αξεχώριστα τις σκιές φιλεί.

Μην κοιμηθείς και ξεχαστείς
κι αποτελειώσει ο κόσμος. (ΑΓΡΥΠΝΑ ΠΟΙΗΤΗ)

Η απώλεια προσφιλούς προσώπου υποβάλλει στίχους καταλυτικούς με μια λιτή, αφοπλιστική λαγαρότητα και ευκρίνεια παρά τον εμφανή συναισθηματικό φόρτο, αποδεικνύοντας πως δεν χρειάζονται παρακινδυνευμένα τεχνάσματα όταν έχεις και μπορείς να πεις αλήθειες:

[…]ένα τσιγάρο δεν το χόρτασες ακόμα.
[…]
Τι στην ευχή τον έχασε το δρόμο
πενήντα έξι χρόνων άντρας
κι έκοψε κατά το ποτάμι
με των ματιών τους ήλιους σφαλιστούς. (ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ) 

Ποίηση καθαρή, διαυγής, χωρίς φτιασιδώματα και περιττά λόγια. Έχει και η απλή έκφραση τη χάρη και την ομορφιά του ολοκληρωμέμου νοήματος. Ιδού και κάτι απλά συνηθισμένο, σύντομο, καθημερινό νεοελληνικό φαινόμενο που λέει αλήθειες του… καναπέ:

Ο καναπές είναι μια γλώσσα
κόκκινη, κίτρινη, λευκή
και δεν τσακίζει κόκαλα.

Ο καναπές είναι σκουριά
που τρώει σάρκες.
Γεννοβολάει ακάρεα.

Ο καναπές
 έχει τη μυρουδιά παραίτησης.
Δεν ευωδιάζει ανυπακοή.
Φοράει τέλμα. (Η ΓΛΩΣΣΑ)

Χρώμα αύριο
Μαρία Σκουρολιάκου
Λαμιακός Τύπος
64 σελ.
ISBN 978-960-93-6653-3
Τιμή € 8,00
Βρείτε το εδώ.

 

Ελένη Παρασκευά: Γλέντι τρελό
Η Ελένη Παρασκευά, εκτός από σπουδαία φιλόλογος, κρίνοντας από την ποιητική συλλογή με τίτλο Γλέντι τρελό, είναι πολύ καλή ποιήτρια. Η ποίησή της την κατατάσσει ανάμεσα στις σύγχρονες Ελληνίδες ποιήτριες που ξεχωρίζουν. Κάτω από τον ουδέτερο τίτλο Γλέντι τρελό στεγάζει τριάντα τέσσερα αξιόλογα στο σύνολό τους, σύντομα, σχετικά, ποιήματα.

Οι προβληματισμοί της είναι σύγχρονοι και ουσιαστικοί, ανθρωποκεντρικοί και ελληνοκεντρικοί. Ζώντας πολλά χρόνια στο εξωτερικό, βλέπει τη σύγχρονη Ελλάδα χαοτική, αποπροσανατολισμένη, μέσα από διάθλαση πολλαπλών αντικατοπτρισμών φωτός διαλυμένη, μεθύουσα και γλεντοκοπούσα στα μεζεδοπωλεία κεντρικών αθηναϊκών δρόμων, σαν ένα τσίρκο παραλιακό, σαν θέατρο παραλόγου και όλους εμάς τους Έλληνες «ένοχους ηθοποιούς» να συνεχίζουμε την παράσταση της τραγωδίας, μέρος και η ίδια, κατά περίπτωση του θιάσου, είτε χειμώνας είτε Ιούλιος μήνας είναι. Μιας τραγωδίας που επαναλαμβάνεται εδώ και χρόνια. Με εύσχημο τρόπο παραπέμπει σε συγκεκριμένα πολιτικά και πολιτειακά γεγονότα, καταστάσεις και πολιτικές καταστάσεις που ζούμε τα τελευταία χρόνια εν μέσω ηθικής, οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης:

Είμαστε ένοχοι ηθοποιοί
και θα δώσουμε παράσταση
που εδώ παίζεται συχνά.
[…] Κι όμως
της τραγωδίας μας την παράσταση
θα δώσουμε ξανά […]
στα πολυτελή αυτοκίνητα,
στα κέντρα τα νυχτερινά,
στα πανό με άθλιες πόζες
της ξεχασμένης ιστορίας μας…

Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι, ευτυχώς, μόνο η Αθήνα με την αλλοτριωμένη, τη σπάταλη, τη σκόρπια, την παραδομένη στα τρελά γλέντια, στην πλασματική χλιδή ζωή με το πλασματικό χρήμα, όπως εύστοχα παρατηρεί η στοχαστική ποιήτρια. Υπάρχει και η άλλη Ελλάδα,η Ελλάδα και οι Έλληνες του μόχθου, ένας κόσμος που αγωνιά, που τη γνοιάζεται το ίδιο. Ας πούμε οι πληγωμένοι ποιητές.

Του πληγωμένου ποιητή τα μάτια
λιώνουν όμως, τώρα που μιλάμε
και τούτο είναι μια παλιά ιστορία.

Παρήγορο σημάδι, «τα μάτια του πληγωμένου ποιητή». Λιώνουν από το κλάμα που προκαλεί η οδύνη για την κατάντια που έριξαν τον κόσμο οι κακοί χειρισμοί και άλλα πολλά στραβά κι ανάποδα.

Μη μου μιλάς για τους αγώνες, δράση,
πόλεμο και νίκες.
Μη μου μιλάς για κατορθώματα,
τιμές, ταρίφες.
Άσε τα μεγαλόστομα εκείνα ρήματα,
ξέχνα και τα δυσεύρετα επίθετα
από τεχνίτες γλωσσοπλάστες σμιλεμένα.

Για τις κοιλάδες μίλα μου,
ελιές, πεύκα κι αμπελώνες,
για την παλίρροια και τις θάλασσες,
τους κάβους, τα καράβια, τα λιμάνια.
Μίλα μου για τη δίνη στον ωκεανό
και τα προϊστορικά θηρία
που ντροπαλά αναδύονται στο λυκόφωτο
από τις άγριες λίμνες.
Και ξέχνα όλα εκείνα τα ψεύτικα.

Μια καυστική ειρωνεία χαρακτηρίζει τους περισσότερους αιχμηρούς στίχους που «δαγκώνουν» όπως η «δηλητηριασμένη θύμηση» εκείνων που σκοτώθηκαν σε αγώνες που μάλλον αποδεικνύονται μάταιοι. Άλλες στιγμές η θεώρησή της μοιάζει καβαφικός απόηχος:

Ο Αντώνιος Πίος
είναι ωραίος.
[…]
Πολύ του μοιάζεις και στα χείλια.
Κι ας ήταν δήθεν ευσεβής αυτός,
φιλήδονα εσύ ωραίος.
Και σκέψου,
σάπια αυτοκρατορία εκείνος
στη σκέψη του είχε
κι εσένα σάπιος έρωτας σε τρώει.

Στίχοι ενδεικτικοί μιας ποίησης εν πολλοίς καταγγελτικής, διαχρονικής που έχει αντίκρισμα, δυστυχώς, και στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

Γλέντι τρελό
Ποιήματα
Ελένη Παρασκευά
Ρώμη
55 σελ.
ISBN 978-618-5140-15-1
Τιμή € 10,00
Βρείτε το εδώ.

 

Ειρήνη Χαβρεδάκη: «Κλέφτες τ’ ουρανού»
Ερμηνεύοντας τον τίτλο, Κλέφτες τ’ ουρανού,της δεύτερης ποιητικής συλλογής της Ειρήνης Χαβρεδάκη, αντιλαμβάνεσαι πως η ποιήτρια κλέβει μυστικά από το σύμπαν. Ωστόσο, με τα σύντομα, ολιγόστιχα, λιτά, ευκολονόητα ποιήματά της μιλάει με συγκεκριμένα πράγματα, σιγανά, ψιθυριστά σχεδόν. Κάνει ένα σύντομο ταξίδι στον κόσμο κι αναρωτιέται: 

Τι είναι το ταξίδι
παρά μόνο της επιστροφής του
το κάλεσμα;
Κι ο σκοπός του τι,
παρά μόνο του μακρινού
ορίζοντα η υπόσχεση· (ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ)

Η φωνή της είναι γλυκιά, τρυφερή, παραινετική, παρηγορητική, συνήθως:

Κι αν μπορείς να μιλάς
χωρίς λέξεις που πλήττουν
[…] με λέξεις που ορίζουν
κι εξηγούν και συνθέτουν
της ψυχής το σκοπό
[…]Κι αν μπορείς σαν η πλάση
Ουρλιάζει με στήθη σχισμένα·
ν’ α  κ ο ύ ς. (ΛΟΓΟΣ)

Κρατάει τον ρυθμό του τραγουδιού που ορίζει η καρδιά και μιλάει με συναίσθημα, σιγανά, οι τόνοι πέφτουν σαν νότες πάνω σε πεντάγραμμο σιωπής, μοιάζει συχνά με νανούρισμα στο προσκέφαλο μικρού παιδιού, άσχετα για ποιον προορίζεται. Όλοι έχομε ανάγκη από έναν τρυφερό ήχο που γλυκαίνει τον ύπνο μας κι απομακρύνει τη σκέψη από τις σκοτούρες που χαρακώνουν αιχμηρά συχνά τις κουρασμένες στιγμές της μέρας:

Κοιμήσου εσύ κι εγώ
είμαι εδώ,
στο πλάι φύλακάς σου
να διώχνω του ύπνου
τις σκιές… (ΑΓΑΠΗΣ ΑΓΓΙΓΜΑ)

Κάποτε γίνεται δωρικός ο στίχος κι επιβάλλεται σιωπηλά με τη λιτή στιλπνή μεγαλοπρέπειά του πλήρης συναισθήματος τρυφερότητας, αλλά και με υποψία λύπης:

Έρωτας
σαν ιστορία που σωπαίνει
πριν του εύθραυστου πόνου
τον ήχο αδειάσει
σε καλούπι ανύπαρκτο, σε παραμύθι
γερμένο σ’ όνειρα ασάλευτα,
σε φιγούρες τεντωμένες
σε ουράνια τόξα του νου. (ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ)

Η φιλοσοφία της είναι απλή, σαν του έμπειρου ανθρώπου ο οποίος είδε τη ζωή με ξέσκεπη ματιά, που έπαθε και έμαθε πολλά κι έζησε «με λέξεις και με έρωτα», κατά την προσφιλή έκφραση εκλεκτού φίλου ποιητή:

Ρίζες παλιές είναι
οι ψυχές 
πλοκάμια απέραντα
του χρόνου. (ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ)

Έρχεται όμως κάποια στιγμή οριακή πριν οι τίτλοι του τέλους πέσουν, που ξεσπάει η εσωτερική πάλη και η ποιήτρια ξεχνάει τους ήπιους τόνους κι αποκαλύπτει έναν δυναμισμό παραμερίζοντας με τόλμη εφηβική της ευαισθησίας τα προσωπεία:

Κουράστηκα του χρόνου
τις στιγμές να κυνηγάω
 σ’ έναν ατέλειωτο αγώνα
ενοχικό,
ψεύτικα προσωπεία
να προσκυνάω
κι άμετρων νόμων
το σκοπό ν’ ακολουθώ.
Θέλω να γίνω το
ορμητικό του Κόσμου
ρεύμα
που θα σαρώσει όλα
κείνα που μισείς.
Θέλω να γίνω
η καθαρή του αέρα
δίνη
που θα σε πάει
κει που λες πως
δεν μπορείς. (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΑΧΗ)

Κλέφτες τ’ ουρανού
Ειρήνη Χαβρεδάκη
Ιωλκός
44 σελ.
ISBN 978-960-426-816-0
Τιμή € 10,00
Βρείτε το εδώ.

Πηγή : diastixo.gr