Ελληνική πεζογραφία-Κώστας Περούλης: «Αυτόματα» κριτική του Χρίστου Παπαγεωργίου

2016-04-21 09:58

Με μια τραχιά, βίαιη, επιθετική και ρεαλιστική γραφή, η οποία και παραπέμπει σε ό,τι πιο σκοτεινό έχουμε διαβάσει ή βιώσει στα σύγχρονα λογοτεχνικά πράγματα, ο πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας Κώστας Περούλης δημιουργεί διηγήματα τα οποία ούτε αγγίζουν (αφού είναι άκρως πραγματιστικά), ούτε προτείνουν (αφού είναι αυταπόδεικτα), ούτε δρομολογούν (αφού είναι ήδη κατασκευασμένα) αλλά ολοκληρώνουν έναν κύκλο, ο οποίος δηλώνει ρητά πως η εποχή που οι συγγραφείς έγραφαν με ό,τι έδειχνε η τηλεόραση (ιδίως για το περιθώριο) έχουν ανεπιστρεπτί παρέλθει. Όπως πολλοί νεότατοι πεζογράφοι (αλλά και ποιητές) έτσι και ο Περούλης, πριν γράψει, ενδιαφέρεται, πληροφορείται, κάνει έρευνα, γνωρίζει πρόσωπα, μπαίνει στον χώρο δουλειάς του κάθε ήρωα, γενικώς αποκτά γνώση και βάση του κάθε επαγγέλματος και στη συνέχεια, με το δικό του γλωσσικό και εκφραστικό όργανο, αφηγείται, όπως παραπάνω επισημάναμε, και πετυχαίνει το ακατόρθωτο: η σκληρότητα του κειμένου να είναι τόσο προφανής, η βιαιότητα των γραμμών να είναι τόσο πασιφανής, η μοναχικότητα τόσο έκδηλη και η μοναξιά τόσο υποκειμενικά φθαρμένη που η συνολική εικόνα να λειτουργεί ως γροθιά στο στομάχι, ο αναγνώστης ο σάκος του μποξ και η τέχνη του λόγου απερίγραπτα λαβωμένη.

 

Τα διηγήματα της συλλογής Αυτόματα του Κώστα Περούλη είναι ό,τι πιο σύγχρονο μπορεί να διαβάσει κανείς, είναι ένα παιχνίδι με τον χρόνο, είναι μια καταγραφή ανθρώπων που κινούνται όχι στις παρυφές, αλλά στο κέντρο του κοινωνικού ιστού, που άλλοτε παρανομούν και άλλοτε πάνε αντίθετα στην ισορροπία των θεσμών, που δίνουν ερεθίσματα στον αναγνώστη, επιζητώντας όχι συμμετοχή αλλά αποδοχή

Δεν ήταν λίγες οι ενστάσεις που παρατηρήθηκαν για τη σκοπιμότητα μιας τέτοιας κατάθεσης, με τόσο έντονες χρωματικές παραμέτρους, με τόσο ακραία ερεθίσματα, με τόσο θορυβώδη ένταξη της λογοτεχνίας στο εσωτερικό κάποιων επαγγελμάτων, που δεν είναι δα (πλην του πληρωμένου εραστή ομοφυλόφιλων) και τόσο ακριβοθώρητα. Άρα, ένας τεχνίτης συγκολλητής, ένας μεγαλοαγρότης, μία ηθοποιός, ένας εισαγωγέας κινέζικων ψευτοαντικειμένων και παράλληλα παίχτης του χρηματιστηρίου, ένας άστεγος, ένας που διεκδικεί και κερδίζει δημόσια έργα (εργολάβος δηλαδή) ένας ναυτικός, δύο δικηγόροι, πολλοί ομοφυλόφιλοι και ένας που καταλήγει στο «Λοιμωδών» ασφαλώς βρίσκονται μέσα στον κοινωνικό ιστό, ασφαλώς κυκλοφορούν γύρω μας, ασφαλώς αποκτούν ρυθμό τέτοιο που δεν σημαίνει ότι χρήζουν τεχνικής μεταμόρφωσης μέσω μιας τέτοιας κραυγαλέας κατάθεσης.

Επειδή το κοινωνικό (το οποίο εννοείται πως ο συγγραφέας υπηρετεί) συνάδει άρρηκτα με το πολιτικό (το οποίο ο συγγραφέας κυριολεκτικώς αμελεί) η πρώτη μας ένσταση για το βιβλίο γίνεται πράξη: τι θέλει ακριβώς να τονίσει ο δημιουργός; Ότι καταγγέλλοντάς τους (μιας που και αυτοί ψηφίζουν) μας κάνει εντύπωση το απολίτικο της προσωπικότητας τους; Ή τι αλήθεια εξυπηρετεί ένα διήγημα όπως το «Στα τέσσερα» σε μια συλλογή η οποία ναι μεν ασχολείται διεξοδικά με κάποια επαγγέλματα η δράση των οποίων δεν είναι πάντα ηθική (το αντίθετο μάλιστα πολλές φορές μετέρχονται πλαγίων και ίσως άλλων μέσων), στην ουσία όμως στόχο έχει την πλήρη απογύμνωσή τους, σε βαθμό μέχρι ταπείνωσης; Το διήγημα «Στα τέσσερα» με τη συγκεκριμένη του δομή και γλωσσική εκφορά και παράθεση εικόνων, που οδηγούν σίγουρα σε εμετικά συμπτώματα, ασφαλώς και χαλά ολόκληρη τη συνολική εκτίμηση κάποιων μηνυμάτων που θα μπορούσαμε ίσως να αποδεχτούμε, αν υπήρχε και κάποια πολιτική χροιά, ακόμη και σε ό,τι μας ωθεί αρνητικά, να μην ταυτισθούμε δηλαδή με κανέναν ήρωα. Με δυο λόγια, αν όλοι οι πρωταγωνιστές είναι απολίτικοι, αν κανείς δεν φανερώνει την παραμικρή πολιτική του προτίμηση, όσο απενοχοποιημένα και αν δει κανείς το εγχείρημα, δεν μπορεί παρά να κρατήσει μικρό καλάθι, δεν πρέπει να βρει γεγονότα που απουσιάζουν από τη φιλοσοφία του συγγραφέα, δεν μπορεί παρά να πει πως ναι μεν ακουμπά τη σωματικότητα του έρωτα, στη ουσία όμως αυτοδυναμιτίζεται με την εν γένει συλλογιστική του.

Εν πάση περιπτώσει, και επειδή δεν είναι του γούστου μου να τα βάζω με πρωτοεμφανιζόμενους πεζογράφους (το αντίθετο μάλιστα, προωθώ το έργο τους όσο μπορώ περισσότερο) όσο μεστοί και ώριμοι και αν είναι, οφείλω να παραδεχθώ πως δομικά τα διηγήματα είναι άψογα, πέρα απ’ το γεγονός της αθωότητας που εκπέμπουν έχοντας αυτό το προνόμιο. Έτσι, και παρότι το συγκεκριμένο βιβλίο δεν θα το πρότεινα προς ανάγνωση σε κάποιον έφηβο ή νέο (όχι τόσο για τα θέματα που διαχειρίζεται, όσο για τον τρόπο που αυτό γίνεται), σημασία έχει πως ο συγγραφέας γνωρίζει από τα μέσα μια δεκάδα καθημερινών επαγγελμάτων –άσχετων μεταξύ τους– καταφέρνοντας να τα παρουσιάσει με πλήρη και ολοκληρωμένη ιδεολογία, πλην της πολιτικής, έτσι ώστε η έσχατη συνηγορία –που είναι η δική μου– να πλησιάζει τη σύλληψη και την εμπειρία, την έρευνα και τον μόχθο με τα οποία ο συγγραφέας δουλεύει με τρόπο, πλην των άλλων, βαθύτατης και επιμελέστατης επιλογής. Άρα, και χωρίς την παραμικρή σκέψη στο πίσω μέρος της κεφαλής μου, μας προτείνεται ένα σύνολο ιστοριών όπου ο ρεαλισμός ξεπερνά τον ίδιο του τον εαυτό, σε σημείο μάλιστα ενδοτικών τάσεων και παράλληλα δεύτερης ανάγνωσης, προκειμένου να μην ξεφύγει η παραμικρή λεπτομέρεια, προκειμένου η κριτική διάθεση να κατέχει όλα τα εφόδια, ώστε το βιβλίο να βρει τον δρόμο του, έστω και με την ένδειξη του ακατάλληλου για ανηλίκους.

Τα διηγήματα της συλλογής Αυτόματα του Κώστα Περούλη είναι ό,τι πιο σύγχρονο μπορεί να διαβάσει κανείς, είναι ένα παιχνίδι με τον χρόνο, είναι μια καταγραφή ανθρώπων που κινούνται όχι στις παρυφές, αλλά στο κέντρο του κοινωνικού ιστού, που άλλοτε παρανομούν και άλλοτε πάνε αντίθετα στην ισορροπία των θεσμών, που δίνουν ερεθίσματα στον αναγνώστη, επιζητώντας όχι συμμετοχή αλλά αποδοχή• τέλος, που συμπληρώνουν την εικόνα που έχουμε ως πολίτες για κάποιους επαγγελματίες με ευλύγιστο και γνωστό περιτύλιγμα. Έτσι, η επαφή μαζί του δημιουργεί εντυπώσεις θετικές, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη και πιο πρόσφορης επικοινωνίας και αντιστοιχίας, τόσο για προσωρινό όσο και για μόνιμο ιδεολογικό προσανατολισμό, που εδώ πάντως είναι απών.

Αυτόματα
Κώστας Περούλης
Αντίποδες
120 σελ.
ISBN 978-618-82242-1-6
Τιμή € 9,16

Πηγή : diastixo.gr