Διαβάζουν και γιατί οι γυναίκες αναγνώστριες, γυναίκες συγγραφείς;

2019-11-18 18:46

Είκοσι γυναίκες,και δύο συγγραφείς συναντήθηκαν την Τρίτη το απόγευμα στο στέκι της Δράσης και συζήτησαν χαλαρά, φιλικά και ειλικρινά για τη σχέση της γυναίκας με τη σύγχρονη κυρίως ελληνική λογοτεχνία, ως συγγραφέα και ως αναγνώστρια.

Στη σύντομη εισαγωγή της στο θέμα η Σωτηρούλα Καλιοντζοπούλου, συγγραφέας παιδικών βιβλίων, επιμελήτρια εκδόσεων και υπεύθυνη της Δωρεάν Δανειστικής Βιβλιοθήκης της Δράσης, εξέφρασε αρχικά την αντίθεση της στις όποιες διακρίσεις που αφορούν το φύλο των συγγραφέων, στους διαχωρισμούς των αναγνωστών σε πρώτης και δεύτερης κατηγορίας καθώς και στην κατηγοριοποίηση των βιβλίων σε χρήσιμα και άχρηστα, ποιοτικά ή σκουπίδια. Η χρόνια ενασχόληση της με το βιβλίο, από διάφορες θέσεις, της έχει δημιουργήσει την πεποίθηση ότι ακόμα και η ροζ λογοτεχνία των Άρλεκιν μπορεί να λειτουργήσει ως αφορμή για αναζήτηση γνώσεων. Κατά την άποψη της σημασία έχει να διαβάζει κάθε άνθρωπος, άντρας ή γυναίκα, γιατί αν διαβάζει κάποιος σίγουρα θα έρθει η στιγμή που θα αναζητήσει την αναγνωστική ευχαρίστηση σε κάτι περισσότερο από αυτό που τον κάνει να ξεχνιέται και να ξεφεύγει από τις έγνοιες της καθημερινότητας.
Καταλήγοντας δε έθεσε τα ερωτήματα στα οποία κλήθηκαν να εκφράσουν άποψη οι γυναίκες που συμμετείχαν:

• Πού οφείλεται η γυναικεία συγγραφική έξαρση;
• Γιατί οι συγγραφείς της τελευταίας εικοσαετίας γράφουν, κατά κανόνα, ένα βιβλίο το χρόνο, και μάλιστα ογκώδες, ενώ η συγγραφική παραγωγή μιας ολόκληρης ζωής των παλιότερων δημιουργών δεν ξεπερνούσε τους 10-15 τίτλους;
• Είναι οι αναγνώστριες των best sellers απλά και μόνον θύματα των καλών τμημάτων μάρκετινγκ των εκδοτικών οίκων ή τους καλύπτει η θεματολογία και κάποιες άλλες ανάγκες;
• Έχουν ποτέ οι «κουλτουριάρες» μπει στον κόπο να διαβάσουν ένα βιβλίο των συγγραφέων που σνομπάρουν;
• Γιατί η «πελατεία» της δανειστικής βιβλιοθήκης της Δράσης αποτελείται κυρίως από γυναίκες, ανεξάρτητα από το είδος των βιβλίων που δανείζονται;

Τα παραπάνω ερωτήματα προκάλεσαν μια ζωηρότατη συζήτηση την οποία συντόνισε η Τασία Βάκουλη, από τη Λέσχη Ανάγνωσης του Δήμου Βριλησσίων. Οι ομιλήτριες ανέφεραν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πολλές από τις γυναίκες συγγραφείς που εμφανίστηκαν μαζικά την τελευταία εικοσαετία από τη μια είναι κατά κανόνα απαξιωμένες στη συνείδηση των «ποιοτικών» αναγνωστριών, από την άλλη παράγουν έργα εμπορικά που είναι στην κορυφή των best sellers, τυπώνονται και ανατυπώνονται σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα, αγοράζονται και διαβάζονται από εκατομμύρια αναγνώστες. Μάλιστα, κάποιες από τις γυναίκες συγγραφείς αποτελούν το μήλο της έριδος ανάμεσα σε εκδότες. Η ίδια η λειτουργία της βιβλιοθήκης της Δράσης καταδεικνύει ότι βιβλία δανείζονται κυρίως γυναίκες, συχνά με προτίμηση σε αυτές τις Ελληνίδες συγγραφείς. Ακόμα και οι προσφορές προς τη βιβλιοθήκη αφορούν βιβλία (και μάλιστα σε δύο, τρία ή περισσότερα αντίτυπα) συγγραφέων όπως η Χρυσηίς Δημουλίδου, η Λένα Μαντά, η Πασχαλία Τραυλού ενώ, αντίθετα, σπανίζουν βιβλία της Λίλης Ζωγράφου ή της Διδώς Σωτηρίου και απουσιάζουν εντελώς έργα της Έρσης Σωτηροπούλου, της Ζυράννας Ζατέλη και άλλων.

Προφανώς οι λόγοι που οι γυναίκες συγγραφείς γράφουν μαζικά και οι γυναίκες αναγνώστριες διαβάζουν μαζικά γυναίκες αλλά και άντρες εμπορικούς συγγραφείς είναι πολύπλευροι και δεν μπορούν να απαντηθούν με αφορισμούς. Είναι οικονομικοί: τα βιβλία τους πουλιούνται, αποδίδουν στους εκδότες, ενίοτε στηρίζουν εκδοτικούς οίκους που διαγκωνίζονται για να αποκτήσουν ευπώλητους συγγραφείς. Είναι ψυχολογικοί και κοινωνικοί: οι γυναίκες σήμερα έχουν κάποιο περισσότερο ελεύθερο χρόνο, το βάρος όμως της δουλειάς, τη φροντίδας των παιδιών κι του σπιτιού τις σπρώχνει στην αναζήτηση ελαφρών αναγνωσμάτων, που ξεκουράζουν και δεν τους προσθέτουν έγνοιες.

Ιδιαίτερη αίσθηση στην συζήτηση προκάλεσαν οι παρεμβάσεις της συγγραφέως Αργυρώς Μαργαρίτη που τα βιβλία της «Βινσάντο, το κρασί της Λάβας», (εκδόσεις Ψυχογιός, 2014) και «Γέρση είσαι το κόκκινο στο αίμα μου» , (εκδόσεις Ψυχογιός, 2017) έχουν καταξιωθεί στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού. Η Αργυρώ μετέφερε στη γυναικεία συντροφιά συγκινητικές εμπειρίες από ομάδες δημιουργικής γραφής που λειτούργησε η ίδια σε σχολεία δεύτερης ευκαιρίας σε μαθήτριες από διάφορες ευπαθείς ομάδες ή μειονότητες όπως ρομά κλπ. Η ατμόσφαιρα της συνάντησης ήταν τέτοια που όλες οι παρευρισκόμενες συμφώνησαν για την ανάγκη να επαναληφθεί η δε Αργυρώ Μαργαρίτη ανέλαβε να οργανώσει συναντήσεις δημιουργικής γραφής.