Αντώνης Σουρούνης: «Ένα αγόρι γελάει και κλαίει»

2019-10-07 16:01

Όταν το 2016 έφευγε από τη ζωή ο φίλος μας συγγραφέας Αντώνης Σουρούνης, το σίγουρο ήταν πως από κει και πέρα θα βλέπαμε το έργο του με διαφορετικό μάτι. Γιατί πότε πρόλαβε ένας εικοσιεπτάχρονος (που έγραψε τις συγκεκριμένες ιστορίες πολύ νωρίτερα) να μιλήσει για θάνατο, για απώλειες, για απουσίες, για συναισθηματική θλίψη. Πότε πρόλαβε να γεράσει και να επιστρέψει στα παιδικά χρόνια. Πότε πρόλαβε να ενσωματώσει στα κείμενά του την τρυφερότητα, την ευαισθησία, την ανιδιοτέλεια των παιδιών (φίλων του ως επί το πλείστον) αφού ο ίδιος δεν είχε καν αφομοιώσει την αξία και τη σημασία της συγκεκριμένης ηλικίας. Δεν έχουμε λοιπόν εδώ –στο πρώτο βιβλίο– χιούμορ, αθυροστομία, φλογερές ερωτικές περιπέτειες, δεν βγαίνει γέλιο, δεν χρησιμοποιούνται οι –λεγόμενες– χυδαίες λέξεις, το βιβλίο είναι άκρως αντιερωτικό. Το αντίθετο, ο Σουρούνης επιβάλλει ένα κλίμα καταθλιπτικό, μια underground συνθήκη, μια ψυχολογική κατάπτωση, πράγμα που, αν δεν γνωρίζαμε το έργο που ακολούθησε, αν δεν παίρναμε χαμπάρι το επίμονο σκάλισμα της γραφής, τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς και, εντέλει, τον ρεαλισμό που ένας άνθρωπος εκπέμπει με τέτοια διορατικότητα και ικανότητα, δεν θα πιστεύαμε πως το Ένα αγόρι γελάει και κλαίει είναι δημιούργημα δικό του. Παρ’ όλα αυτά, από την αρχή μιας πορείας, η οποία απέφερε πάνω από δέκα έργα –μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα–, το βέβαιο είναι πως γίνεται εμφανής η τεράστια παραμυθιακή του εμμονή και παράλληλα –όπως και η κριτική έχει επισημάνει– η εξομοίωσή του με έργα των Κέρουακ ή Μπουκόβσκι –τόσο μεγάλος συγγραφέας ήταν ο Αντώνης Σουρούνης–, με τους οποίους συνομιλούσε καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου του, όχι αντιγράφοντάς τους αλλά συμπορευόμενος με αυτούς, που άφησαν το στίγμα τους στον κόσμο ολόκληρο που τους διάβασε, αλλά και στην αξία της λογοτεχνίας ειδικότερα.

Επειδή γνωρίζαμε τον Αντώνη Σουρούνη, ο οποίος στην κανονική του ζωή ήταν ακριβώς ίδιος με ό,τι έγραφε, μέσα στο πλαίσιο βέβαια της πεζογραφικής μετατροπής, είμαστε σίγουροι πως όλες αυτές οι δέκα συν μία ιστορίες είναι αληθινές, συνέβησαν πραγματικά και ο νεαρός με τις τεντωμένες κεραίες τις συνέλαβε και μας τις πρόσφερε. Είμαστε σίγουροι πως από πολύ νωρίς κατάλαβε την κλίση του, εκείνη του παραμυθά, αντιλήφθηκε πως γράφοντας θα μπορούσε να κάνει τον κόσμο να γελά και να κλαίει, όπως το αγόρι του, που δεν είναι άλλο από τον ίδιο. Είμαστε σίγουροι πως από πολύ νωρίς λειτούργησε με τη μέθοδο της έντονης παρατηρητικότητας και υπέστη σαφώς την οδύνη της μεταφοράς αυτών των ερεθισμάτων στους υπόλοιπους, οι οποίοι και τον αγκάλιασαν, τον διάβασαν, τον εκτίμησαν, έγινε φίλος τους, δικός τους.

Ο Σουρούνης, αν για κάτι –ένα απ’ τα πολλά του προτερήματα και προσόντα– μπορεί να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερος δημιουργός, αυτός είναι ο ρεαλισμός του. Πράγματι, ολόκληρα επεισόδια –για να μην πω βιβλία– περιγράφονται όπως ακριβώς συνέβησαν· είναι γεγονός όμως πως διέθετε και τεράστια φαντασία, άρα το ρεαλιστικό γινόταν στο τετράγωνο, όπως ακριβώς τα βίωσε, όπως ακριβώς τα υιοθέτησε προκειμένου να τα αξιοποιήσει στη γεύση μιας εργασίας, η οποία χρειάζεται πλήθος ιδιαιτεροτήτων και τεχνικών για να μπορέσει να υπερφαλαγγίσει το άνοστο, ή το απλώς αφηγηματικό, και να γίνει η αιτία απερίγραπτων ανθρώπινων αντιδράσεων όπως γέλιο, κλάμα, απόγνωση· έτσι, ο παραλληλισμός του συνολικού του έργου με εκείνο των κορυφαίων πεζογράφων –Αμερικανών, φευ– να γίνεται αμέσως πιστευτός, να γίνεται αμέσως αληθινός και να παράγει αποτελέσματα που ίσως ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας μας, να παράγει συμπεράσματα που στοχεύουν σε διάφορα σημεία της προσωπικής του μυθολογίας – από τα πόσα και ποια επαγγέλματα έκανε στη ζωή του, από το πόσο αλλοπρόσαλλα ήταν, από πόσο περίεργα αλλά πεντακάθαρα κινήθηκε στον χώρο, από το πόσο ατόφιος άνθρωπος υπήρξε όχι μόνο σε φίλους και γνωστούς, αλλά και στις αναγνωστικές του θέσεις.

Ο Σουρούνης, αν για κάτι –ένα απ’ τα πολλά του προτερήματα και προσόντα– μπορεί να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερος δημιουργός, αυτός είναι ο ρεαλισμός του.

Η συλλογή ιστοριών Ένα αγόρι γελάει και κλαίει δεν είναι το καλύτερο έργο του Αντώνη Σουρούνη, είναι όμως το πρώτο –ακόμη και οι δυσκολίες που συνάντησε προκειμένου να το εκδώσει και η εμμονή του τελικά να μην αλλάξει τίποτα και να το χρηματοδοτήσει ο ίδιος δείχνουν τον αταλάντευτο χαρακτήρα του–, είναι η βάση πάνω στην οποία πάτησε για να γράψει αργότερα, από τους εργάτες-μετανάστες στη Δυτική Γερμανία μέχρι τις εμπειρίες του ως ναυτικός και εργαζόμενος σε καζίνο, από τον Εμφύλιο μέχρι τα αμερικανικά νοσοκομεία. Και έβαλε σε αυτό το βιβλίο το λιγοστό του βιος, τους λίγους ανθρώπους που είχε την περίοδο εκείνη – γονείς, γιαγιάδες, συμμαθητές, φίλους από τον στρατό, φίλους με τους οποίους μοιράστηκε την εφηβεία και την πρώιμη νεότητά του. Έτσι που το πρώτο βιβλίο του Σουρούνη να συμπίπτει θεματολογικά με πλειάδα βιβλίων ανθρώπων που έγραψαν κάτι σε προχωρημένη ηλικία και απλώς πετάχτηκαν στα παιδικά τους σκιρτήματα γιατί αυτά τελικά μένουν, γιατί αυτά είναι γνήσια και αθώα, γιατί αυτά εμπεριέχουν την πεμπτουσία του βίου, όσο μακρύς και αν είναι, όσο πλούσιος σε εμπειρίες, γνωριμίες ή συναναστροφές. Και ίσως –μπορεί και αυτό να συμβεί– ξεκινώντας κανείς να διαβάσει ολοκληρωμένο το έργο του Σουρούνη, να σταθεί περισσότερο στην ωριμότητά του, εκεί που πραγματικά κεντούσε γράφοντας αριστουργήματα και όχι στο φτωχό, στο ταπεινό, στο αθώο αγόρι, πράγμα αληθινά υποθετικό, στη βάση του όμως θα το ξεχωρίσει, θα δει ότι οι λεπτομέρειες που εικονογραφούν το εκλεκτό έργο του όχι μόνο βρίσκονται εκεί, αλλά ότι από εκεί ξεκινούν, ότι από εκεί προγραμματίζονται.

Άρα, και για να κλείσουμε ένα κείμενο το οποίο αποτελεί έως και φόρο τιμής στον χαμένο φίλο μας συγγραφέα Αντώνη Σουρούνη, το παρόν βιβλίο του, και μόνο για το συναίσθημα που εκλύει, και μόνο για την αληθοφάνεια που παρουσιάζει, και μόνο για την αγνότητα που εκπέμπει, αξίζει να διαβαστεί –δεν θα χρειαστούν περισσότερες από δύο ώρες– και να μπει ως μότο, ως προμετωπίδα σε ένα απαράμιλλο έργο, που διαμόρφωσε γενιές και γενιές, που αγαπήθηκε όσο λίγα, που μας χάρισε τόσο εύθυμες νότες, τόσο άφθονο γέλιο αλλά και τόσο έντονο προβληματισμό.

 

Ένα αγόρι γελάει και κλαίει
Αντώνης Σουρούνης
Εκδόσεις Καστανιώτη
160 σελ.
ISBN 978-960-03-6575-7
Τιμή €14,00

 

 

πηγή : diastixo.gr