Οι περισσότεροι ενήλικες δυσκολεύονται με τα όριά τους και με τα όρια των άλλων. Θυμηθείτε πόσο σπάνια κάποιος αρνείται μια πρόσκληση λέγοντας τον πραγματικό λόγο που δεν την αποδέχεται, καθώς και πόσο θυμώνουμε όταν κάποιος απαντάει αρνητικά σε δική μας πρόταση ή όταν δεχθούμε να κάνουμε κάτι που στην πραγματικότητα δεν θέλουμε. Σκεφτείτε πόσο μπορεί ένας φόβος να μας παραλύσει, μια λύπη να μας καθηλώσει ή ένα ανεξήγητο άγχος να μας αναστατώσει. Τώρα φανταστείτε πόσο πιο δύσκολο θα είναι για ένα παιδί να οριοθετηθεί, δηλαδή να «σηκώσει ανάστημα» όταν χρειάζεται…
Αρχικά μπερδεύουμε το συναίσθημά μας με της μητέρας μας και έπειτα επηρεαζόμαστε από τη συναισθηματική κατάσταση των γύρω μας. Ο βαθμός στον οποίο επηρεαζόμαστε από τους άλλους, δηλαδή η συναισθηματική ανεξαρτησία μας, μπορεί να διευκολύνει ή να δυσχεραίνει τις σχέσεις μας και τη ζωή μας. Τα παιδιά που ξέρουν να αποφεύγουν τους κινδύνους είναι πιο ανεξάρτητα συναισθηματικά και οι βάσεις για την αποφυγή κινδύνων θέτονται από τη βρεφονηπιακή ηλικία.
Οι γονείς μπορούν να διευκολύνουν την διαδικασία συναισθηματικής ανεξαρτησίας και τη μετέπειτα ζωή του παιδιού τους αν προσέξουν τα παρακάτω σημεία:
- Σαφήνεια και Σταθερότητα στους (Λίγους) Κανόνες
Οι κανόνες και οι συνέπειές τους αναφέρονται στα απαραίτητα, όπως «δεν βλάπτουμε τον εαυτό μας και τους άλλους». Επίσης, χρειάζεται να είναι γνωστοί και συγκεκριμένοι, όπως «ξέρεις ότι αφού χτύπησες την αδερφή σου, θα κάτσεις μόνη για να ηρεμήσεις και να σκεφτείς τι συνέβη». Έτσι θα του είναι ξεκάθαρο τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται.
- Κατανόηση Συναισθήματος και Σκέψης
Για να βοηθήσει το παιδί να κατανοεί τη γνωστικοσυγκινησιακή του κατάσταση, ο γονιός θα πρέπει να αντιλαμβάνεται και να εκφράζει το συναίσθημα και τη σκέψη του παιδιού, όπως «Μοιάζεις λυπημένος… Θες να το συζητήσουμε ή να σε πάρω αγκαλιά;» και «Καταλαβαίνω ότι δεν θέλεις να φύγουμε αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να καθυστερήσουμε». Με αυτόν τον τρόπο προσφέρουμε στο παιδί, που δεν κατανοεί τί του συμβαίνει, μια εξήγηση που το καθησυχάζει και κάποιες εναλλακτικές αντιδράσεις ή τρόπους κατανόησης των καταστάσεων.
- Εμπιστοσύνη Ανάλογη με τις Δυνατότητες
Ο γονιός καλείται να είναι σε εγρήγορση απέναντι στις αλλαγές του παιδιού του, ώστε να του αφήνει το χώρο που αντιστοιχεί, όχι μόνο στην ηλικία του αλλά και στην ετοιμότητά του. Χρειάζεται να είναι σαφές ότι οι αδυναμίες και τα λάθη είναι απολύτως φυσιολογικά και ότι μας βοηθούν να εξελιχθούμε. Μια σχετική φράση ενδεικτικά θα ήταν: «Προσπάθησε να τα μαζέψεις όπως σου έδειξα και φώναξέ με αν χρειαστείς κάτι». Η ισορροπημένη εμπιστοσύνη των γονιών ενθαρρύνει τα παιδιά να γνωρίζουν ως που μπορούν να φθάσουν και πότε είναι καλύτερα να ζητήσουν βοήθεια.
- Ανοιχτή Επικοινωνία με Αποδοχή στη Διαφορετικότητα
Για να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους τα παιδιά πρέπει να επιτρέπεται να εκφράζονται και να γίνονται κατανοητά, να διαφωνούν, να διεκδικούν και να μην καθοδηγούνται σε όσα θα έπρεπε να έχουν την επιλογή να διαλέξουν κάτι διαφορετικό. Για παράδειγμα, θα λέγαμε στο παιδί στη συζήτηση μετά τον τσακωμό: «Καταλαβαίνω τώρα το λόγο που διαφωνήσαμε πριν. Είχαμε απλώς διαφορετική άποψη. Δεν είναι σωστό να σου επιβάλλω τη δική μου». Το παιδί που νιώθει σεβαστό στην οικογένεια, θα επιδιώξει παρόμοιες σχέσεις και με άλλους και θα ξέρει πως να διαχωρίσει τη θέση του όταν θελήσει.
Σημείο-κλειδί: Όλα τα παραπάνω χρειάζεται να τα εφαρμόζουν οι γονείς πρωτίστως στον εαυτό τους.
Άθελά τους οι γονείς μπορεί να επιζητούν τόσο πολύ να δουν το παιδί τους όπως προσδοκούσαν που δεν το αφήνουν να τους δείξει πόσο καλύτερο είναι, από το καλούπι που του έχουν ετοιμάσει. Θα σας μοιάζει έτσι και αλλιώς, αλλά χρειάζεται να διαλέξει το ίδιο ποια χαρακτηριστικά σας επιθυμεί να υιοθετήσει.
Ειρήνη Πική, BSc, MA, PhD (Cand.)
Ψυχολόγος με ειδίκευση στην Ψυχοθεραπεία
Διευθύνσεις: (1) Ειρήνης 68, Αγ.Παρασκευή, Αθήνα
(2) Ιπποκράτους 44, Αθήνα (κέντρο)
Professional Page: https://www.facebook.com/eirini.piki
Τηλ. 6937132921, 2106084499
Email: eirini.piki@gmail.com
Skype Name: eirinipiki