Συντάκτης: Ειρήνη Πική, Ψυχολόγος – Εκπαιδευτικός,
Απορείτε αν προσεγγίζετε το παιδί σας όπως του ταιριάζει ή θέλετε να δείτε αν σας προσέγγισαν όπως σας ταίριαζε σαν παιδί; Οι ανάγκες του παιδιούαλλάζουν και πιθανόν να μην το συνειδητοποιούν οι γύρω του εγκαίρως αν δεν γνωρίζουν πού να εστιάσουν και πότε. Τα παρακάτω αποτελούν έναν οδηγό με κατάλληλες αντιδράσεις των γονιών σε συνηθισμένες φάσεις των παιδιών.
Στα πρώτα δύο χρόνια, μέσω της σχέσης μας με τη μητέρα αναπτύσσουμε αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Η μητέρα πρέπει να ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες του παιδιού με επάρκεια, χωρίς υπερβολή. Άρα ως μητέρα να είστε παρούσα, αλλά να το εμπιστεύεστε χωρίς να παρεμβαίνετε άσκοπα. Για παράδειγμα, στο φαγητό μην του δίνετε παραπάνω από όσο θέλει. Ως πατέρας φροντίστε να στηρίζετε τη μητέρα ειδικά στη διαδικασία αποχωρισμού: Από έξι μηνών, ξεκινάμε να συνηθίζουμε ως παιδιά τον αποχωρισμό από τα οικεία πρόσωπα και το οικογενειακό περιβάλλον αναμένεται να μας διευκολύνει. Ακόμα και το πόσο χαλαρά ή το για πόση ώρα αγκαλιάζετε το παιδί χρειάζεται να συμβαδίζει κυρίως με τις δικές του ανάγκες.
Στην ηλικία των 2 με 3 ετών, επηρεάζονται οι τάσεις μας για αυτονομία και ο πατρικός ρόλος γίνεται ουσιαστικότερος. Οι γονείς ενδείκνυται να ενθαρρύνουν τις προσπάθειες του παιδιού για αυτονομία, να αποφεύγουν ιδιαίτερα τα διπλά μηνύματα (βλ. αντιφάσεις στο συναίσθημα, τα λόγια ή τις πράξεις μας) και να έχουν σαφή όρια. Προσέξτε να είστε ξεκάθαροι ώστε το παιδί να καταλαβαίνει εκ των προτέρων γιατί ερμηνεύετε τη συμπεριφορά του ως «αταξία» και ποιες είναι οι συνέπειες. Παραδείγματος χάριν, να του εξηγήσετε ότι αν λέει ψέματα δεν θα ξέρετε πότε να το πιστεύετε.
Στα 4 με 5 έτη, πλάθεται η προδιάθεσή μας για πρωτοβουλία και ενοχή με βάση και την ευρύτερη οικογένεια. Είναι σημαντικό να μην δημιουργούνται ενοχές και να προσφέρονται ευκαιρίες για πρωτοβουλίες. Ιδανικά, δίνετε χρόνο στο παιδί, το παροτρύνετε να παίρνει αποφάσεις, του μαθαίνετε τρόπους σκέψης και επιτρέπετε τα λάθη. Αν τσακωθεί με κάποιον, συζητήστε μαζί του χωρίς να του επιβάλλετε να ζητήσει συγγνώμη.
Στα 6 με 12 χρόνια, συνθέτονται οι τάσεις μας για εργατικότητα και το αίσθημα κατωτερότητας. Πλέον επηρεάζουν και οι παιδικές φιλίες. Χρειάζεται να ενισχύεται με μέτρο η εξέλιξη και να αποφεύγονται επικρίσεις και συγκρίσεις. Στο σχολείο να εκτιμάτε την προσπάθειά του και να το ενθαρρύνετε προσδιορίζοντας ως στόχο τη μάθηση και όχι τη βαθμολογία.
Βέβαια, οι φάσεις αυτές δεν είναι απόλυτες γιατί το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό και οι παλινδρομήσεις είναι συχνό φαινόμενο. Παραδείγματος χάριν, ένα παιδί με εσωτερική ασφάλεια μπορεί να περάσει μια ανασφαλή φάση αργότερα. Συνήθως, τα «πισωγυρίσματα» σχετίζονται με αλλαγές στο περιβάλλον, όπως η γέννηση αδερφιών. Γενικά μην ζορίζετε το παιδί και να το ακούτε ουσιαστικά.
Αν οτιδήποτε σας ανησυχεί, συνιστάται να απευθυνθείτε σε ειδικό. Η ψυχολογική θεραπεία μπορεί να ωφελήσει τους γονείς να βελτιωθούν στο ρόλο τους, να συντονιστούν και με τους προσωπικούς τους ρυθμούς, καθώς και να αποδεχθούν το παιδί τους με τα προτερήματα και τις αδυναμίες του.
Να θυμάστε ότι το τέλειο δεν είναι εφικτό και ότι το παιδί σας δείχνει με τομοναδικό του τρόπο τί χρειάζεται περισσότερο κάθε στιγμή.